Instrumenty muzyczne 

Najczęściej stosowana klasyfikacja instrumentów muzycznych dzieli je na strunowe, dęte i perkusyjne. Mimo iż powszechna i popularna, nie jest jednak naukowa i z punktu widzenia samej idei kategoryzacji, pozbawiona sensu, gdyż brak w niej wspólnego kryterium podziału. Kryterium wydzielenia grupy instrumentów strunowych jest rodzaj drgającego materiału (struna), instrumentów dętych – incytator, czyli siła pobudzająca wibrator do drgań (zadęcie), instrumentów perkusyjnych – działanie samo w sobie (łac. percussio – uderzanie). Curt Sachs – twórca nowoczesnej instrumentologii w swojej książce Historia instrumentów muzycznych pisze, że w podobny sposób można by podzielić wszystkich Amerykanów na Kalifornijczyków, bankierów i katolików.

Klasyfikacja popularna, poprzez swoje ograniczenia zakresowe, obejmuje tylko fragment współczesnego instrumentarium. Nie da się według niej zaszeregować części instrumentarium historycznego, ludowego i egzotycznego, a nawet niektórych współczesnych instrumentów takich jak harmonika szklana (instrument pocierany), drumla i pozytywka (instrumenty z języczkami szarpanymi).

Klasyfikacja popularna, mimo iż nienaukowa i nielogiczna, jest z powodu swojej intuicyjnej przystępności dla niewykwalifikowanego odbiorcy najbardziej rozpowszechniona w mediach, a nawet w środowiskach naukowych.

Opracowana przez Curta Sachsa i Ericha von Hornbostela klasyfikacja naukowa dzieli instrumenty muzyczne według źródła dźwięku (tzw. wibratora). Została ona opracowana w sposób pozwalający – według jej autorów – zakwalifikować każdy instrument muzyczny niezależnie od jego pochodzenia.

Błędem spotykanym w mediach popularnych, a także w środowiskach naukowych jest stosowanie nazewnictwa naukowego do określania grup instrumentów w podziale popularnym, i na odwrót. Przykładem może być wymienne stosowanie określeń „instrument dęty” i „aerofon”, czy „idiofon” i „instrument perkusyjny”, ponieważ instrumenty dęte stanowią tylko część aerofonów a idiofony – część instrumentów perkusyjnych.

Podstawowy podział instrumentów muzycznych

Instrumenty muzyczne można podzielić na wiele różnych sposobów, w zależności od różnych kryteriów. Poniżej przedstawiamy kilka najczęściej stosowanych podziałów instrumentów muzycznych:

Instrumenty perkusyjne

Instrumenty strunowe 

Instrumenty dęte

 

Historia instrumentów muzycznych sięga tysięcy lat wstecz. Pierwsze znane instrumenty pochodzą z czasów prehistorycznych i były wykonane z naturalnych materiałów, takich jak kości, skóry, drewna czy kamienia. Najstarsze znane instrumenty to flety wykonane z kości mamuta datowane na około 40 000 lat temu.

Wraz z rozwojem cywilizacji ludzie zaczęli tworzyć coraz bardziej złożone instrumenty. W starożytnym Egipcie używano harf i lutni, a w starożytnej Grecji popularne były lira i aulos (rodzaj instrumentu dętego). W średniowieczu instrumenty takie jak organy, lutnia i skrzypce zyskały na popularności.

W renesansie i baroku (więcej o epokach w muzyce) nastąpił duży rozwój instrumentów muzycznych. Wykształciły się instrumenty smyczkowe, takie jak skrzypce, altówka, wiolonczela i kontrabas, które stały się podstawą współczesnej orkiestry symfonicznej. W tym okresie również wynaleziono instrumenty klawiszowe, w tym pierwsze prototypy pianofortów.

W XIX i XX wieku nastąpił dalszy rozwój i innowacje w dziedzinie instrumentów muzycznych. Wprowadzono instrumenty elektryczne, takie jak elektryczna gitara i instrumenty elektroniczne, takie jak syntezatory. Postęp technologiczny umożliwił również rozwój sampli, sekwencerów i innych urządzeń, które poszerzyły możliwości tworzenia i produkcji dźwięku.

Obecnie istnieje ogromna różnorodność instrumentów muzycznych, zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Instrumenty są wykorzystywane we wszystkich rodzajach muzyki i odgrywają istotną rolę w kulturze i rozwoju artystycznym społeczeństw na całym świecie.

Instrumenty perkusyjne – podział

Zasadniczo instrumenty perkusyjne dzielimy na dwie grupy: Melodyczne i niemelodyczne. Nie jest to jednak jedyny podział.

 

Instrumenty perkusyjne można podzielić na kilka różnych kategorii, uwzględniając ich charakterystykę dźwiękową, sposób wytwarzania dźwięku oraz ich funkcję w muzyce. Poniżej przedstawiam podział instrumentów perkusyjnych na podstawie tych kryteriów:

Bębny

Bębny to jedna z najbardziej podstawowych kategorii instrumentów perkusyjnych. Obejmuje różne rodzaje bębnów, takie jak:

• Bęben basowy: duży bęben z naciągniętą skórą, gra się na nim przy użyciu pałeczek lub pedału.
• Tympanon: para melodyjnych bębnów o różnych rozmiarach, strojonych do konkretnych dźwięków.
• Bęben marszowy: mały bęben, który można przenosić na pasku lub trzymać w ręce.

Talerze

Talerze są instrumentami perkusyjnymi, które składają się z dwóch metalowych tarcz, które można uderzać o siebie lub trącać przy użyciu pałeczek. Najpopularniejsze typy talerzy to:

• Talarki: małe talerze, które można trzymać w ręku i trącać o siebie.
• Talerze stojące: większe talerze, które są umieszczone na statywie i gra się na nich przy użyciu pałeczek.

Instrumenty uderzane

Instrumenty uderzane wytwarzają dźwięki poprzez uderzanie w różne powierzchnie. W tej kategorii znajdują się instrumenty takie jak:

• Ksylofon: instrument z drewnianymi płytkami, które wibrują pod wpływem uderzeń pałeczkami.
• Marimba: podobna do ksylofonu, ale większa i bardziej rezonująca.
• Dzwonki: zestaw metalowych rurek, które wibrują, gdy się je uderza.

Perkusja ręczna

Perkusja ręczna to zestaw instrumentów perkusyjnych, które są trzymane i grane ręcznie. Przykłady to:

• Bongosy: para małych bębnów ręcznych, które są trzymane w kolanach i grane palcami.
• Konga: duże bębny ręczne, których gra się dłonią lub palcami.

Instrumenty perkusyjne specjalne

Istnieje wiele instrumentów perkusyjnych, które nie mieszczą się w konkretnych kategoriach. Są to instrumenty o unikalnych charakterystykach dźwiękowych, na przykład:

• Cajon: skrzynka perkusyjna, na której siada się i gra przy użyciu rąk lub pałeczek.
• Tamburyn: instrument niemelodyczny składający się z ramki z naciągniętą skórą i wyposażony w metalowe dzwoneczki.

Ten podział instrumentów perkusyjnych jest ogólny i istnieje wiele innych rodzajów i odmian instrumentów w tej kategorii. Instrumenty perkusyjne są niezwykle wszechstronne i odgrywają ważną rolę w rytmice, podkreślaniu melodii i tworzeniu różnorodnych efektów dźwiękowych w muzyce.

 

Instrumenty strunowe – podział

Istnieje zasadniczy i podstawowy podział instrumentów strunowych na trzy grupy: smyczkowe, szarpane i uderzane. Oto co wchodzi w skład poszczególnych grup:

 

Instrumenty smyczkowe

Instrumenty smyczkowe są wytwarzane za pomocą smyczka, który drga przy użyciu ręki muzyka, wprawiając w wibrację struny. Charakteryzują się głębokim i bogatym brzmieniem. Przykłady instrumentów smyczkowych to:

• Skrzypce: najmniejszy i najwyższy z instrumentów smyczkowych, o charakterystycznym brzmieniu.
• Altówka: większa od skrzypiec, gra w niższym zakresie dźwięków.
• Wiolonczela: większa i głębsza od altówki, gra w jeszcze niższym zakresie.
• Kontrabas: największy i najniżej brzmiący instrument smyczkowy.

Instrumenty szarpane

Instrumenty szarpane wytwarzają dźwięk poprzez szarpanie strun palcami, paznokciami lub przy użyciu plektronu. Brzmienie tych instrumentów zależy od techniki i stylu gry. Przykłady instrumentów szarpanych to:

• Gitara: jeden z najpopularniejszych instrumentów na świecie, posiada sześć strun, które są szarpane lub uderzane.
• Harfa: instrument z dużą ilością strun, które są szarpane przy użyciu palców.
• Mandolina/banjo: mały instrument z płytką rezonansową i strunami, które są szarpane przy użyciu plektronu.

Instrumenty uderzane

Instrumenty uderzane to instrumenty strunowe, które wymagają uderzenia w struny, aby wytworzyć dźwięk. Często mają rezonator lub korpus rezonansowy, który wzmacnia brzmienie. Przykłady instrumentów uderzanych to:

• Fortepian: klawiszowy instrument strunowy, w którym struny uderzane są młoteczkami, kontrolowanymi za pomocą klawiszy.
• Cymbały: instrument z metalowymi strunami, które są uderzane przy pomocy pałeczek.
• Pianino: kolejny najpopularniejszy instrument strunowy z klawiszami.

Każda z tych grup instrumentów strunowych ma swoje unikalne brzmienie, techniki gry i rolę w różnych rodzajach muzyki. Są one powszechnie używane na całym świecie i stanowią ważną część wielu tradycji muzycznych.

 

Instrumenty dęte – podział

Poniżej przedstawiamy podział instrumentów dętych na trzy podstawowe grupy: drewniane, blaszane i miechowe, wraz z opisem i przykładami instrumentów w każdej grupie:

Instrumenty dęte drewniane

Instrumenty dęte drewniane są wytwarzane z drewna i mają otwór ustny, przez który muzyk wdmuchuje powietrze, aby wytwarzać dźwięk. Przykłady instrumentów dętych drewnianych to:

• Flet poprzeczny: składa się z prostego rurkowego kawałka drewna, na którym muzyk gra przez dmuchanie w otwór ustny i pokrywanie otworów palcami.
• Klarnet: ma kształt lekko wygiętej rury z ustnikiem i systemem otworów palcowych.
• Saksofon: instrument dęty drewniany z metalowym ustnikiem, który został wynaleziony przez Adolpha Saxa. Jest dostępny w różnych rozmiarach i zakresach.

Instrumenty dęte blaszane

Instrumenty dęte blaszane są wykonane z metalu i wytwarzają dźwięk poprzez wibracje warg muzyka przy dmuchaniu w ustnik. Przykłady instrumentów dętych blaszanych to:

• Trąbka: wyposażona w ustnik i rurę o zwężającym się kształcie. Gra się na niej poprzez regulację napięcia warg i dmuchanie.
• Puzon: małżowina o zwiniętej konstrukcji, w której dźwięk jest wytwarzany poprzez wibracje warg na ustniku.
• Tuba: największy instrument dęty blaszany o szerokim liściastym kształcie, który wytwarza niskie dźwięki.

Instrumenty miechowe

Instrumenty miechowe to instrumenty, w których dźwięk jest wytwarzany przez powietrze wpływające do instrumentu z miecha, zamiast bezpośredniego dmuchania. Przykłady instrumentów miechowych to:

• Akordeon: instrument zmienny tonacji, w którym powietrze jest wypychane przez ruchomy miech, który jest naciągany i rozkładany przez muzyka.
• Organy kościelne: stary, dużych rozmiarów instrument służący głównie do tworzenia muzyki sakralnej. Składa się z wielu piszczałek o rozmaitych tonacjach oraz miechów tłoczących powietrze do tych piszczałek.

Każda z tych grup instrumentów dętych ma swoje unikalne brzmienie, sposób produkcji dźwięku i zastosowanie w różnych gatunkach muzyki. Są one szeroko używane w orkiestrach, zespołach i solowych występach na całym świecie.

Pamiętaj, że to tylko kilka podziałów, a w rzeczywistości istnieje wiele innych instrumentów muzycznych, które można uwzględnić. Wiele instrumentów może również należeć jednocześnie do kilku różnych kategorii.